Τα υδάτινα σώματα στη Γη μπορεί να είναι παράξενα, αηδιαστικά, μυστηριώδη, τρομακτικά, ή και λίγο τρομακτικά. Αυτό απακολύπτει στη δημοφιλή σειρά της με τίτλο «Τρομακτικές Λίμνες» στο TikTok, η Τζίο Ράδερφορντ.
Στα έργα μικτής τεχνικής, η καλλιτέχνης και καθηγήτρια με έδρα το Ουισκόνσιν, επικεντρώνεται στις Μεγάλες Λίμνες, διερευνώντας συχνά τη ρύπανση, τη διάβρωση και την κλιματική αλλαγή μέσα από φυσικά και συνθετικά υλικά που έχει βρει στις όχθες της λίμνης Μίσιγκαν.
«Λόγω του πάθους μου για τις Μεγάλες Λίμνες», λέει η Ράδερφορντ, «άρχισα να εξερευνώ και άλλες λίμνες και έτσι έγινα ερασιτέχνης λιμνολόγος».
Ο λιμνολόγος είναι ένας επιστήμονας που μελετά τα βιολογικά, χημικά και φυσικά χαρακτηριστικά των εσωτερικών υδάτινων συστημάτων, συμπεριλαμβανομένων των λιμνών, των ποταμών, των πηγών και των υγροτόπων.
Η πρώτη τρομακτική λίμνη που παρουσίασε στον λογαριασμό της εν όψει του Halloween πέρυσι, ήταν η γαλαζοπράσινη λίμνη Κάιντι στο Καζακστάν. Εκεί βρίσκουμε δέντρα ηλικίας 110 ετών τα οποία μπορεί να φαίνονται νεκρά πάνω από την επιφάνεια, αλλά αντιστέκονται στην αποσύνθεση παρόλο που είναι μερικώς βυθισμένα κάτω από το νερό. Το βίντεο αυτό έχει περισσότερα από 700.000 likes και η σελίδα της έχει πλέον ένα εκατομμύριο ακόλουθους.
Ακολουθούν έξι θανατηφόρες λίμνες από τη σειρά της Ράδερφορντ.
(NASA Earth Observatory images by Joshua Stevens)
Λίμνη Νάτρον, Τανζανία
Το νερό είναι απαραίτητο για τη ζωή στη Γη, αλλά τα αλμυρά, αλκαλικά νερά της λίμνης Νάτρον στην Τανζανία μπορεί να είναι θανατηφόρα. Η λίμνη ξεχωρίζει πρώτα για τα κατακόκκινα νερά της, που χρωματίζονται από βακτήρια που αγαπούν το αλάτι, σύμφωνα με τη NASA. Η λίμνη πήρε το όνομά της από το φυσικό μίγμα ανθρακικών αλάτων νατρίου που ονομάζεται natron. Πολλοί πολιτισμοί, συμπεριλαμβανομένων των αρχαίων Αιγυπτίων, χρησιμοποιούσαν το μίγμα σε πρακτικές ταρίχευσης, κάτι που συμβαίνει λίγο πολύ στα πλάσματα που πεθαίνουν μέσα στη λίμνη.
«Η λίμνη Νάτρον έχει τη φήμη ότι μουμιοποιεί τα πλάσματα που πέφτουν μέσα και πεθαίνουν», λέει η Ράδερφορντ σε ένα βίντεο στο TikTok.
Όντως, οι ακτές της λίμνης έχουν κατά καιρούς γεμίσει με κουφάρια νεκρών ζώων, συχνά μεταναστευτικών πουλιών που κάνουν το μοιραίο λάθος να προσγειωθούν στο νερό. Το νερό της λίμνης μπορεί να ξεπεράσει τους 49 βαθμούς Κελσίου και η υψηλή περιεκτικότητά του σε αλάτι ερεθίζει το δέρμα και τα μάτια. Τα κυανοβακτήρια, τα οποία δίνουν στη λίμνη την έντονη κόκκινη και πορτοκαλί απόχρωσή της, μπορεί επίσης να είναι τοξικά όταν προσλαμβάνονται σε υψηλά επίπεδα.
Παραδόξως, η λίμνη σφύζει από ζωή. Οι αλυκές είναι κρίσιμος βιότοπος για όλα τα είδη ακραιόφιλων πλασμάτων που έχουν προσαρμοστεί να ζουν στα νερά τους ή κοντά σε αυτά, όπως η αλκαλική τιλάπια και τα φλαμίνγκο. Στην πραγματικότητα, το 75% του πληθυσμού του μικρού φλαμίνγκο (Phoeniconaias minor) χρησιμοποιεί τη λίμνη για αναπαραγωγή.
Το ναυάγιο Kamloops στη λίμνη Σουπήριορ
Η παγωμένη λίμνη είναι πολύ κρύα για να αναπτυχθούν τα βακτήρια που κάνουν τα εσωτερικά όργανα ενός σώματος να φουσκώνουν κατά τη διάρκεια της αποσύνθεσης και να επιπλέουν στην επιφάνεια. Τα σώματα αργούν να αποσυντεθούν στο κρύο νερό και μπορεί να βυθιστούν, ειδικά όταν οι λίμνες είναι βαθιές.
Στις αρχές Δεκεμβρίου του 1927, το Kamloops, ένα χαλύβδινο φορτηγό πλοίο, χάθηκε σε μια άγρια χιονοθύελλα που επιδεινώθηκε από τις εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες και τους ισχυρούς ανέμους, σύμφωνα με την Υπηρεσία Εθνικού Πάρκου. Μια αναζήτηση σύντομα απέβη άκαρπη και τα 22 μέλη του πληρώματος του πλοίου θεωρήθηκαν νεκρά.
Λείψανα από τα θύματα του ναυαγίου δεν βρέθηκαν μέχρι τις 26 Μαΐου 1928, όταν ένας ψαράς ανακάλυψε πολλά πτώματα που φορούσαν σωσίβια στα οποία αναγραφόταν η λέξη KAMLOOPS. Στη συνέχεια βρέθηκαν και άλλα εννέα πτώματα. Ένας δύτης ανακάλυψε το πλοίο κατά τη διάρκεια τοπογραφικών εργασιών κοντά στο Isle Royale’s Twelve O’Clock Point το 1977.
Το ναυάγιο αυτό είναι γνωστό εν μέρει επειδή ορισμένοι δύτες λένε ότι το σώμα ενός από τα μέλη του πληρώματος του πλοίου φέρεται να επιπλέει ακόμη στο μηχανοστάσιο του ναυαγίου. Το πτώμα είναι γνωστό ως Old Whitey, το οποίο παραπέμπει σε μια διαδικασία που ονομάζεται adipocere και η οποία πιθανώς μετέτρεψε τη σάρκα του σώματος σε μια φωτεινή, λευκή κηρώδη ουσία μετά από σχεδόν 100 χρόνια κάτω από το νερό.
«Λόγω του κρύου και της έλλειψης βακτηρίων, το πλοίο και το φορτίο του είναι σε άριστη κατάσταση», αναφέρει η καλλιτέχνης σε ένα από τα βίντεο της στο TikTok.
(Wikimedia Commons)
Shanay–Timpishka, ο ποταμός που βράζει στο Περού
Όταν ήταν μικρός ο γεωφυσικός Αντρές Ρούτσο άκουγε θρύλους των Ίνκας για ένα ποτάμι που έβραζε στον Αμαζόνιο, Χρόνια αργότερα, έγινε ο πρώτος επιστήμονας που μελέτησε την πηγή της θερμότητας του ποταμού.
Ορισμένοι επιστήμονες έχουν ισχυριστεί ότι ένα τέτοιο γεωθερμικό φαινόμενο θα μπορούσε να υπάρξει μόνο με την παρουσία ηφαιστειακής δραστηριότητας, ωστόσο δεν υπάρχουν ηφαίστεια στον Αμαζόνιο ή στο μεγαλύτερο μέρος του Περού.
Ο γεωφυσικός θυμήθηκε μια ιστορία που άκουσε σε ένα οικογενειακό δείπνο, σύμφωνα με την οποία, η θεία του είχε κολυμπήσει στον ποταμό και ο σύζυγος της φίλης της ήταν ο σαμάνος που τον προστατεύει. Οι ντόπιοι χρησιμοποιούν το ποτάμι καθημερινά και εξακολουθεί να θεωρείται ιερό και θεραπευτικό.
Πράγματι, κάποια πλάσματα μπορούν να ζήσουν σε καυτό νερό. Το νερό είναι εντυπωσιακά καθαρό. Ο επιστήμονας και η ομάδα του έχουν διαπιστώσει ότι λειχήνες, κυανοβακτήρια και άλλοι μικροοργανισμοί ευδοκιμούν σε αυτό το οικοσύστημα. Επειδή αυτά τα μικρόβια μπορούν να επιβιώσουν σε ακραία θερμότητα, οι ερευνητές ελπίζουν ότι η μελέτη των πρωτεϊνών σε αυτά τα ακραιόφιλα μικρόβια θα οδηγήσει σε ιατρικές ανακαλύψεις, αναφέρει η Μπριάνα Μπάρμπου από την Εθνική Ένωση Συγγραφέων Επιστημών.
«Κάθε φορά που έχουμε νέα χημεία, έχουμε πραγματικά μεγάλες πιθανότητες να βρούμε νέες θεραπείες», λέει η Ρόζα Βάσκες Εσπινόζα, χημικός βιολόγος του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν που μελετά τα μικρόβια.
Λίμνη Κίβου, σύνορα Ρουάντα και Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό
Είναι μια από τις λίγες λίμνες στις οποίες έχουν γίνει «λιμναίες εκρήξεις». Οι ασβεστολιθικές εκρήξεις συμβαίνουν όταν τα διαλυμένα αέρια -παγιδευμένα υπό την πίεση του νερού από πάνω- ξαφνικά εκρήγνυνται, απελευθερώνοντας στον αέρα γιγάντιους οχετούς τοξικών καπνών που κινούνται γρήγορα. Τα περισσότερα έμβια όντα στην ακτίνα της έκρηξης πεθαίνουν από ασφυξία. Μια ασβεστολιθική έκρηξη στη λίμνη Μονούν στο Καμερούν σκότωσε 37 άτομα το 1984. Δύο χρόνια αργότερα, σχεδόν 1.800 άνθρωποι και 3.000 ζώα έχασαν τη ζωή τους μετά από έκρηξη στη λίμνη Νιος, επίσης στο Καμερούν.
Αλλά η λίμνη Κίβου είναι πιο προβληματική – ειδικά επειδή εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κοντά. Αν και δεν έχει εκραγεί πρόσφατα, υπάρχουν ενδείξεις εκρήξεων στο αρχείο απολιθωμάτων μεταξύ 3.500 και 5.000 ετών πριν, σύμφωνα με το Knowable.
Με έκταση 1.600 τετραγωνικών χλμ., η Κίβου -μια από τις επτά Μεγάλες Λίμνες της Αφρικής- είναι πολύ μεγαλύτερη από τη Νύος και τη Μονούν. Κάτω από τα 457 μέτρα βάθος της, είναι παγιδευμένες τεράστιες ποσότητες διαλυμένων τοξικών αερίων, συμπεριλαμβανομένου του μεθανίου και του διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Σύμφωνα με το περιοδικό Nature, η λίμνη περιέχει 2,6 γιγατόνους CO2, δηλαδή περίπου το 5% των παγκόσμιων ετήσιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Οι λιμναίες εκρήξεις συμβαίνουν συνήθως σε κοντινή απόσταση από ηφαιστειακή δραστηριότητα, η οποία τροφοδοτεί τα νερά με CO2. Η λίμνη Κίβου, που βρίσκεται σε μια ρηξιγενή κοιλάδα, γειτονεύει με δύο ηφαίστεια, τα Nyiragongo και Nyamuragira. Το όρος Nyiragongo εξερράγη τον Μάιο του 2021, σκοτώνοντας δεκάδες ανθρώπους και εκτοπίζοντας σχεδόν μισό εκατομμύριο άλλους. «Αυτή η λίμνη είναι μια ωρολογιακή βόμβα», λέει η Ράδερφορντ σε ένα βίντεο.
Ωστόσο, δεν βλέπουν όλοι τη λίμνη με αμιγώς κακό μάτι. Επί του παρόντος, οι κάτοικοι της Ρουάντα χρησιμοποιούν τη λίμνη ως πηγή ηλεκτρικής ενέργειας, εξάγοντας μεθάνιο από τα βάθη της.
Θάλασσα Σάλτον, Καλιφόρνια
Στο νότιο άκρο της ειδυλλιακής κοιλάδας Coachella Valley, βρίσκεται η θάλασσα Σάλτον: μια αλμυρή, τοξική λίμνη που εκπέμπει σύννεφα βλαβερής σκόνης στον αέρα. Στις όχθες της υπάρχουν σωροί από σάπια, νεκρά ψάρια που απελευθερώνουν μια έντονη δυσοσμία. «Αυτό που μένει πίσω είναι πόλεις-φαντάσματα και ένα αλμυρό τοπίο καλυμμένο με κόκαλα και θάνατο», λέει η καλλιτέχνης.
Η λεκάνη Σάλτον υπάρχει εδώ και περίπου 10.000 χρόνια και ο ποταμός Κολοράντο έχει γεμίσει την περιοχή πολλές φορές. Μια υδάτινη μάζα εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 700 μ.Χ. γνωστή ως λίμνη Cahuilla, την οποία χρησιμοποιούσαν οι αυτόχθονες μέχρι που αποξηράνθηκε πριν από 300 χρόνια. Το 1901, οι μηχανικοί έσκαψαν αρδευτικά κανάλια για να κατευθύνουν το νερό προς την κοιλάδα Ιμπίριαλ, που βρίσκεται στο νότιο μισό της λεκάνης Σάλτον, με την ελπίδα να αναπτύξουν τη γεωργία.
Το 1905, το λιώσιμο του χιονιού προκάλεσε την πλημμύρα του ποταμού Κολοράντο, με αποτέλεσμα η λεκάνη Σάλτον να γεμίζει με νερό επί 18 μήνες. Μέχρι τη δεκαετία του 1950, τα θέρετρα ήταν διάσπαρτα στην ακτογραμμή και η θάλασσα έγινε ένας ζωντανός προορισμός διακοπών.
Όμως ο ποταμός Κολοράντο δεν τροφοδοτεί πλέον τη θάλασσα με γλυκό νερό. Οι γεωργικές απορροές από τις κοιλάδες που είναι φορτωμένες με φυτοφάρμακα τροφοδοτούν πλέον τη λίμνη. Επιπλέον, η Θάλασσα Σάλτον δεν έχει ούτε εκροή για να απελευθερώσει το νερό. Έτσι, καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται τα καλοκαίρια, τα νερά της εξατμίζονται γρήγορα, αφήνοντας πίσω τους το αλάτι. Η Θάλασσα Σάλτον είναι τώρα περισσότερο από 50% πιο αλμυρή από τον Ειρηνικό Ωκεανό.
Blood Falls, Ανταρκτική
Οι ξηρές κοιλάδες της Ανταρκτικής -η μεγαλύτερη περιοχή χωρίς πάγο στην ήπειρο- θεωρούνται ένα από τα ξηρότερα μέρη και μια από τις πιο ακραίες ερήμους στη Γη. Εκεί βρίσκονται και οι «ματωμένοι καταρράκτες» γνωστοί ως Blood Falls.
Οι καταρράκτες καταλήγουν στην παγωμένη λίμνη Μπόνι και είναι σχεδόν τρεις φορές πιο αλμυρός από τον ωκεανό, γεγονός που εμποδίζει το νερό να παγώσει. Παγιδευμένη κάτω από ένα τέταρτο του χιλιομέτρου του παγετώνα βρίσκεται μια λίμνη πλούσια σε σίδηρο, αποκομμένη από το ηλιακό φως και τον αέρα, εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Όταν ο σίδηρος στο νερό αντιδρά με το οξυγόνο του αέρα καθώς βγαίνει από τον πάγο, το νερό γίνεται κόκκινο, ακριβώς όπως η σκουριά. Αλλά δεν είναι αυτό το στοιχείο που κάνει τους καταρράκτες τόσο εξωπραγματικούς.
Οι ξηρές κοιλάδες δεν έχουν δει βροχή για περισσότερα από 10 εκατομμύρια χρόνια και οι άνεμοι χαμηλής υγρασίας εξατμίζουν γρήγορα το χιόνι που πέφτει. «Οι ματωμένοι καταρράκτες είναι μια χρονοκάψουλα», λέει η Ράδερφορντ. Εξαιτίας αυτής της παντελούς έλλειψης βροχοπτώσεων, κάποιοι λένε ότι το έδαφος -με βράχους που έχουν διαβρωθεί από τον άνεμο και οδοντωτούς γκρεμούς- μοιάζει περισσότερο με τον Άρη παρά με τη Γη. Οι επιστήμονες μελετούν τώρα μικροσκοπικούς, προϊστορικούς μικροοργανισμούς που διαρρέουν από τους καταρράκτες, ελπίζοντας να ανακαλύψουν περισσότερα στοιχεία για τη ζωή σε άλλους πλανήτες.
ΠΗΓΗ: Smithsonian, Μετάφραση: www.ertnews.gr
