Στον κόσμο της σύγχρονης τέχνης, οι αριθμοί μιλούν τη δική τους γλώσσα.
Όμως πίσω από τα στατιστικά κρύβονται ιστορίες: άνθρωποι, φιλοδοξίες, αισθήματα και μια διαρκής επιθυμία για αναγνώριση μέσα από την αισθητική.
Και φέτος, οι ισορροπίες αλλάζουν. Αθόρυβα, αλλά ριζικά.
Η νέα ετήσια έκθεση της Art Basel και της UBS ήρθε να αναταράξει τα νερά του συλλεκτικού κόσμου.
Η μελέτη “The Art Basel & UBS Survey of Global Collecting 2025” κατέγραψε τις συνήθειες 3.100 συλλεκτών υψηλού καθαρού πλούτου σε δέκα παγκόσμιες αγορές και το αποτέλεσμα είναι πιο αποκαλυπτικό απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς. Οι συλλογές, οι επενδύσεις και οι αντιλήψεις γύρω από την τέχνη αλλάζουν κατεύθυνση – όχι στα μουσεία, αλλά στα σαλόνια των σύγχρονων συλλεκτών.
Η έκθεση ξεκινά διακριτικά, αναδεικνύοντας το προφανές: η νέα γενιά συλλεκτών, οι γνωστοί millennials και η Generation Z, δρουν διαφορετικά. Σκέφτονται ταχύτερα, επενδύουν με περισσότερη διαίσθηση και δεν φοβούνται το ρίσκο. Είναι οι πρώτοι που αγοράζουν έργα από νέους, μη καθιερωμένους δημιουργούς, συχνά με κριτήριο όχι τη φήμη αλλά την αλήθεια του έργου.
Και κάπου εδώ, το προφίλ του “τυπικού” συλλέκτη αρχίζει να μεταμορφώνεται.
Καθώς οι αριθμοί της έκθεσης ξεδιπλώνονται, εμφανίζεται μια λεπτή αλλά έντονη διαφοροποίηση. Οι άνδρες συλλέκτες της Generation X και των boomers παραμένουν σταθεροί στις δαπάνες τους, επενδύοντας συνήθως σε καταξιωμένα ονόματα. Αντιθέτως, οι γυναίκες της Generation Z και των millennials δρουν πιο ελεύθερα, με μεγαλύτερη ευαισθησία στο πολιτισμικό πλαίσιο και συχνά με διάθεση να στηρίξουν νέες, ανερχόμενες καλλιτέχνιδες. Δεν αγοράζουν απλώς έργα· χτίζουν αφήγημα.
Εδώ μπαίνει στη σκηνή η Clare McAndrew, ιδρύτρια της Art Economics και συγγραφέας της μελέτης, που σημειώνει: «Οι γυναίκες συλλέκτριες δεν αποφεύγουν το ρίσκο· το διαχειρίζονται με διαφορετική νοοτροπία. Αντιλαμβάνονται την τέχνη όχι ως στοίχημα, αλλά ως επέκταση του τρόπου που βλέπουν τον κόσμο». Μια φράση που θα μπορούσε να σταθεί σαν τίτλος της εποχής μας.
Το ρίσκο, λοιπόν, δεν είναι πλέον προνόμιο της τόλμης, αλλά ένδειξη ωριμότητας. Και η τέχνη —σήμερα περισσότερο από ποτέ— χρειάζεται εκείνους που τολμούν να επενδύσουν στο άγνωστο. Οι γυναίκες συλλέκτριες δεν αγοράζουν απλώς έργα: στηρίζουν ιδέες, σχολές, ολόκληρα ρεύματα. Από τις αφηρημένες καλλιτέχνιδες της νέας Νέας Υόρκης μέχρι τις δημιουργούς των ψηφιακών NFT έργων, το γυναικείο βλέμμα τροφοδοτεί την αγορά με νέα ενέργεια.
Η μελέτη προχωρά αποκαλύπτοντας κάτι ακόμη πιο εντυπωσιακό: σχεδόν το 49 % των έργων που ανήκουν σε γυναικείες συλλογές προέρχονται από γυναίκες καλλιτέχνες, ενώ στους άνδρες συλλέκτες το ποσοστό περιορίζεται στο 40 %. Σε χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ιαπωνία, το ποσοστό αυτό ξεπερνά πλέον το 50 %. Μια ανατροπή που μέχρι πριν λίγα χρόνια θα έμοιαζε αδιανόητη.
Αλλά το πραγματικό στοιχείο-έκπληξη έρχεται στο τέλος της έκθεσης — και εκεί χτυπά ο παλμός της αλλαγής. Με βάση τα στοιχεία του 2025, οι γυναίκες συλλέκτριες με υψηλό καθαρό πλούτο ξοδεύουν κατά 46% περισσότερα από τους άνδρες ομολόγους τους στην αγορά τέχνης. Το χάσμα έχει αντιστραφεί. Οι γυναίκες όχι μόνο επενδύουν περισσότερο, αλλά διαμορφώνουν τις τάσεις, ανεβάζουν τις τιμές και καθορίζουν ποιους καλλιτέχνες θα αναδείξει η αγορά τα επόμενα χρόνια.
Ακόμα πιο εντυπωσιακό: η συνολική επένδυση των συλλεκτών στην τέχνη αυξήθηκε, από το 15 % του πλούτου τους το 2024 στο 20 % το 2025. Οι ultra-high-net-worth συλλέκτες (με περιουσία άνω των 50 εκατ. δολαρίων) φτάνουν να διαθέτουν σχεδόν το 28 % του πλούτου τους σε έργα τέχνης. Και ανάμεσά τους, οι γυναίκες παραμένουν μπροστά, συνδέοντας την τέχνη με επένδυση, κληρονομιά και πολιτισμό.
Παρά τις παγκόσμιες προκλήσεις, η αισιοδοξία κυριαρχεί. Το 84 % των συμμετεχόντων δηλώνει ότι παραμένει θετικό για τις προοπτικές της αγοράς. Σχεδόν το 90 % των συλλεκτών Generation Z που κληρονόμησαν έργα επέλεξαν να τα κρατήσουν. Δεν πρόκειται απλώς για οικονομική επιλογή· πρόκειται για έναν νέο τρόπο σκέψης: η τέχνη ως οικογενειακή αφήγηση, ως επένδυση συναισθημάτων και ταυτότητας.
Η Art Basel & UBS 2025 το επιβεβαιώνουν: η συλλογή τέχνης δεν είναι πια αντρικό σπορ. Είναι χώρος διαλόγου, δημιουργίας και ανατροπής. Και εκεί, οι γυναίκες συλλέκτριες γράφουν ήδη το επόμενο κεφάλαιο.
